Żylaki powrózka nasiennego

Prawidłowo naczynia żylne splotu wiciowatego mają od 0,5 do 1,5mm średnicy. Żylaki powrózka nasiennego zwykle lokalizują się powyżej głowy najądrza i rozpoznajemy je ultrasonograficznie jeżeli widoczne są co najmniej 3 struktury tubularne szerokości powyżej 3 mm, zwiększające średnicę podczas próby Valsalvy lub po przyjęciu pozycji stojącej . Użycie kolorowego dopplera pozwala na szybkie rozpoznawanie poszerzonych naczyń żylnych, określenie ich szerokości oraz zmienności wypełnienia podczas próby Valsalvy. Za diagnostyczne uważa się wzmocnienie przepływu żylnego lub uwidocznienie przepływu wstecznego. Na podstawie oceny przepływu podczas próby Valsalvy możemy podzielić żylaki na dwie grupy: z przepływem wstecznym i z przepływem w obu kierunkach. Żylaki powrózka nasiennego możemy podzielić również na pierwotne lub wtórne. Do przyczyn wywołujących żylaki pierwotne należą: 
1. Brak lub niewydolność zastawek żylnych w żyle jądrowej. 
2. Wysokość słupa krwi i ciśnienie hydrostatyczne wywierane na żyły splotu wiciowatego. Powyższe może być przyczyną żylaków lewostronnych gdyż żyła jądrowa lewa jest dłuższa od prawej i zaliczana jest do najdłuższych naczyń człowieka.
3. Wejście pod kątem prostym żyły jądrowej lewej do lewej żyły nerkowej szczególnie gdy na przeciwko znajduje się ujście żyły nadnerczowej lewej. 
4. Ucisk żyły nerkowej lewej pomiędzy aortą a tętnicą krezkową górną (nutcracker syndrome). 
5. Żyła nerkowa zaaortalna - wariant anatomiczny powodujący uciśnięcie żyły nerkowej lewej pomiędzy kręgosłupem a aortą (posterior nutcracker syndrome). 
6. Niewydolność pompy powięziowo - mięśniowej dźwigacza jądra. Zwiększone 
unaczynienie tętnicze w okresie dojrzewania powodujące zwiększenie objętości krwi żylnej i poszerzenie żył. 
Do przyczyn wywołujących żylaki wtórne zaliczamy: 
1. Zakrzepowe zapalenie żyły jądrowej lub / i nerkowej. 
2. Obecność procesu nowotworowego w jamie brzusznej uciskającego lub naciekającego żyłę jądrową lub nerkową (rak nerki, wodonercze). 
Powyższe jest wysoce prawdopodobne w przypadku izolowanych żylaków prawostronnych u pacjentów po 40 roku życia. Wykrycie żylaków powrozka nasiennego wymusza jednoczesną ocenę sonograficzną jamy brzusznej i ewentualne wyjaśnienie ich przyczyny. W rzadkich przypadkach może dojść do zakrzepicy żylaków powrózka nasiennego.

Łac. varicocele są to nadmiernie poszerzone i poskręcane żyły splotu wiciowatego, powstające w wyniku wstecznego odpływu krwi. Częściej występują po stronie lewej ze względu na odmienny spływ żylny, do lewej żyły nerkowej. Żylaki powrózka nasiennego występują u 11% dorosłych mężczyzn, mogą powodować dyskomfort a nawet ból. Istnieje też (coraz częściej poddawana wątpliwości) hipoteza iż mogą być one przyczyną niepłodności.