Nietrzymanie moczu

Nietrzymanie moczu jest dolegliwoÅ›ciÄ… wstydliwÄ…. Wielu chorych jÄ… ukrywa. CzÄ™sto o swoich kÅ‚opotach kobiety mówiÅ‚y mi dopiero podczas  wspólnej wizyty z mężem, z którym przyszÅ‚y do urologa z powodu jego dolegliwoÅ›ci. Przy zbieraniu wywiadu zwiÄ…zanego z przerostem prostaty, dziwiÅ‚y siÄ™, że maja podobne dolegliwoÅ›ci, a także że można je leczyć również farmakologicznie.

ZorientowaÅ‚em siÄ™, że wiele kobiet wiąże dolegliwoÅ›ci „pÄ™cherzowe” wyÅ‚Ä…cznie ze stanem zapalnym. W wiÄ™kszoÅ›ci wypadków przyczyna leży także w innych schorzeniach, które można skutecznie leczyć.

 

 

Rodzaje nietrzymania moczu

 

MiÄ™dzynarodowe klasyfikacj rozróżniajÄ… różne rodzaje nieotrzymania moczu. Dla uproszczenia podam prosty „kliniczny” podziaÅ‚.

 

• Nadaktywność wypieracza – nietrzymanie moczu z powodu nagÅ‚ych parć naglÄ…cych. Skurcz pÄ™cherza wystÄ™puje nagle, czÄ™sto przy niewielkich iloÅ›ciach moczu w pÄ™cherzu. Prowokować go mogÄ… także niektóre leki i czynniki dietetyczne (np. cola, kawa czy cytrusy)
• WysiÅ‚kowe nietrzymanie moczu – spowodowane osÅ‚abieniem mięśni dna miednicy (np. po porodach), uszkodzeniem aparatu zwieraczowego cewki moczowej (np. po operacjach, u mężczyzn po operacjach prostaty). Pojawia siÄ™ zazwyczaj po kaszlu, kichaniu, dźwigniÄ™ciu jakiegoÅ› przedmiotu
• Mieszane – bÄ™dÄ…ce skutkiem obydwu podanych powyżej
• Moczenie nocne - wystÄ™puje zazwyczaj u dzieci. Najczęściej zwiÄ…zane z pewnÄ… nie dojrzaÅ‚oÅ›ciÄ… ukÅ‚adu nerwowego. CzÄ™sto poÅ‚Ä…czone z opisanÄ… wczeÅ›niej nadaktywnoÅ›ciÄ… wypieracza
• Nietrzymanie moczu z przepeÅ‚nienia – częściej wystÄ™puje u mężczyzn z przerostem prostaty. "ZaciÅ›niÄ™cie" przez gruczoÅ‚ krokowy cewki moczowej powoduje trudnoÅ›ci w opróżnianiu pÄ™cherza. Wzrasta ilość "zalegajÄ…cego" po mikcji (opróżnieniu pÄ™cherza) moczu. Dochodzi do "zatrzymania moczu", który pokonujÄ…c ciÅ›nienie zwieracza cewki, kroplami wydostaje siÄ™ na zewnÄ…trz.
• Nietrzymanie moczu z powodu wad anatomicznych. NieprawidÅ‚owy rozwój nerek i moczowodów (ujÅ›cie moczowodu poza pÄ™cherzem i zwieraczem cewki moczowej) powoduje staÅ‚e wykapywanie moczu. WadÄ™ tÄ™ rozpoznaje siÄ™ w wieku dzieciÄ™cym, miaÅ‚em jednak okazjÄ™ leczyć kilku dorosÅ‚ych (w tym nawet pracowników ochrony zdrowia), którzy zgÅ‚osili siÄ™ z tym problemem w wieku dojrzaÅ‚ym

 

Jak przygotować się na wizytę u lekarza?

 

• Zabrać listÄ™ używanych leków
• Wykonać analizÄ™ ogólnÄ… moczu i jego badanie bakteriologiczne (posiew)
• Przynieść tzw. "Dzienniczek mikcji" tj.  notatki z kilku dni zawierajÄ…ce informacje o: przyjÄ™tych pÅ‚ynach, oddawanym moczu (obydwie z ich objÄ™toÅ›ciÄ…), popuszczaniu moczu, czy byÅ‚o obecne parcie na mocz, rodzaj wykonywanej w tym czasie czynnoÅ›ci.
• Zanotować Å›redniÄ… ilość zużywanych w czasie 24 godzin wkÅ‚adek higienicznych (można je także zebrać do szczelnego worka i zważyć na wadze kuchennej "tarujÄ…c" takÄ… samÄ… iloÅ›ciÄ… suchych wkÅ‚adek)

 

Jakich badań można spodziewać się w czasie wizyty?

Oprócz szczegóÅ‚owo zebranego wywiadu, wykonujÄ™ zazwyczaj badanie USG do oceny górnych dróg moczowych (np. wykrywanie wspomnianej powyżej wady anatomicznej) oraz wyglÄ…du pÄ™cherza, narzÄ…du rodnego, a także do ew. oceny objÄ™toÅ›ci pozostajÄ…cego po "fizjologicznym" opróżnieniu pÄ™cherza moczu. Wykonuje siÄ™ także tzw. "próbÄ™ kaszlowÄ…" do sprawdzenia siÅ‚y zwieraczy.

Inne badania: urofluometria (nieinwazyjne badanie do oceny siÅ‚y strumienia moczu), badanie urodynamiczne (inwazyjne badanie polegajÄ…ce na wprowadzeniu do pÄ™cherza moczowego cewnika zakoÅ„czonego czujnikiem elektronicznym, pozwalajÄ…ce na ocenÄ™ pÄ™cherza przy wypeÅ‚nianiu i opróżnianiu) oraz ewentualnie cystoskopia (wziernikowanie pÄ™cherza majÄ…ce na celu wykluczenie innych chorób np. kamicy, Å›ródmiąższowego zapalenia lub nowotworu), wykonywane sÄ… zwykle później – nie zawsze sÄ… konieczne.

 

Jakie może być leczenie?

 

• Na podstawie wywiadu i "dzienniczka mikcji" należy dobrać dietÄ™ i podaż pÅ‚ynów.
• Parcia naglÄ…ce można Å‚agodzić lekami. SÄ… to zazwyczaj tzw. leki antycholinergiczne. Ich  dobór zależy od wieku chorego wspóÅ‚istniejÄ…cych chorób i ewentualnych objawów niepożądanych (ubocznych) stosowanego leku. 
• Trening pÄ™cherza. Pomaga na zwiÄ™kszenie tzw. objÄ™toÅ›ci funkcjonalnej (maÅ‚a pojemność pÄ™cherza i zwiÄ…zane z tym czÄ™ste oddawanie moczu, nie jest wynikiem "fizycznego" zmniejszenia pÄ™cherza, a jego nadwrażliwoÅ›ci na stymulacjÄ™ nerwowÄ…)
• Trening mięśni miednicy i krocza. Powinien być wykonywany pod kontrolÄ…. Wielu chorych uruchamia nieprawidÅ‚owe grupy mięśni, czÄ™sto nasilajÄ…c swoje dolegliwoÅ›ci. Oprócz instrukcji ustnych i ćwiczeÅ„ podczas badania, w mojej praktyce stosujÄ™ instruktażowe fotografie lub film z pokazem wykonywanych ćwiczeÅ„.
• UrzÄ…dzenia wspomagajÄ…ce: ich stosowanie powinno być skonsultowane z lekarzem. SÄ… to kulki, korki cewkowe, tampony z tworzywa absorbujacego wilgoć pÄ™czniejÄ…ce w pochwie itp. Stosowanie niektórych z nich może powodować infekcje, a nawet uszkodzenie (martwicÄ™) cewki moczowej, dlatego muszÄ… być one aplikowane pod Å›cisÅ‚Ä… kontrolÄ….
• Neuromodulacja – poprawÄ™ można uzyskać przy stosowaniu modulowanego prÄ…du o niskim napiÄ™ciu. Stosowane sÄ… urzÄ…dzenia wprowadzane do pochwy bÄ…dź odbytnicy. W bardziej zaawansowanych przypadkach można wszczepić urzÄ…dzenie podobne do rozrusznika serca, stymulujÄ…ce korzenie nerwowe w rdzeniu krÄ™gowym, których gaÅ‚Ä…zki unerwiajÄ… pÄ™cherz moczowy
• Leczenie chirurgiczne maÅ‚oinwazyjne – polega na podawaniu bezpoÅ›rednio do pÄ™cherza leków zmniejszajÄ…cych wrażliwość na bodźce (przy nietrzymaniu z powodu parć naglÄ…cych) lub dziaÅ‚ajÄ…cych przeciwbólowo. W przypadkach nietrzymania wysiÅ‚kowego stosuje siÄ™  taÅ›my "podtrzymujÄ…ce" cewkÄ™ moczowÄ…. Zabiegi te wykonywane sÄ… zazwyczaj w trybie hospitalizacji jednodniowej
• Leczenie chirurgiczne – polega na zaÅ‚ożeniu tzw. "sztucznego zwieracza cewki moczowej".