O mnie
Publikacje
Choroby
Częste pytania
Ciekawe linki
Gabinet
Zgłoś sugestie

szukaj
Szukaj

Gabinety

Kowale
ul. Staropolska 32 b

Kościerzyna
ul. Heykego 5A
O mnie Publikacje Choroby Częste pytania Gabinet
Publikacje - Rola antyandrogenów w leczeniu ...

Rola antyandrogenów w leczeniu raka gruczołu krokowego

 

GruczoÅ‚ krokowy (prostata) obecny u każdego osobnika pÅ‚ci mÄ™skiej jest niezbÄ™dny w procesie zapÅ‚odnienia. Już w 3 dekadzie życia pojawiajÄ… siÄ™ w nim zmiany stwierdzane poczÄ…tkowo tylko w badaniach mikroskopowych. Po 50 r. ż. okoÅ‚o poÅ‚owa mężczyzn odczuwa dolegliwoÅ›ci zwiÄ…zane z powiÄ™kszeniem gruczoÅ‚u krokowego. W tym wieku wzrasta również ryzyko pojawienia siÄ™ w prostacie komórek nowotworowych. Rak gruczoÅ‚u krokowego jest obecnie najczęściej wykrywanym nowotworem u mężczyzn w USA. Wskaźnik struktury nowotworów zÅ‚oÅ›liwych rejestrowanych w Polsce lokuje go na trzecim miejscu (5,4%) u mężczyzn, po raku pÅ‚uca - 29,5% oraz żoÅ‚Ä…dka – 8,7%.

Rozpoznanie raka prostaty opiera siÄ™ na badaniu mikroskopowym fragmentów tkanki pobranych podczas tzw. biopsji.

Strategia postÄ™powania u chorych z rakiem gruczoÅ‚u krokowego zależy od stopnia zÅ‚oÅ›liwoÅ›ci stwierdzanego w badaniu mikroskopowym, stopnia miejscowego zaawansowania oraz wieku chorego. W leczeniu zaawansowanej postaci raka, a także w przypadku tzw. „wznowy biochemicznej” (podniesienia poziomu PSA w surowicy krwi) po leczeniu chirurgicznym lub radioterapii wykorzystuje siÄ™ obserwacjÄ™, iż rak stercza jest hormonozależny od androgenów   ( mÄ™skich hormonów pÅ‚ciowych), gÅ‚ównie testosteronu. W 1941 r. Huggins i Hodges w USA, zaobserwowali, że usuniecie jÄ…der (kastracja chirurgiczna) u chorych z rakiem prostaty, zmniejsza zwiÄ…zane z chorobÄ… dolegliwoÅ›ci (zaburzenia w oddawaniu moczu, bole kostne). Dopiero w drugiej poÅ‚owie lat 80 –tych, ten okaleczajÄ…cy fizycznie i psychicznie zabieg zostaÅ‚ zastÄ…piony skutecznym leczeniem farmakologicznym. Jednym ze sposobów farmakologicznego leczenia raka  jest podawanie iniekcji z gonadoliberyny. Syntetyczna forma tego hormonu, wielokrotnie silniejsza od fizjologicznie obecnej w surowicy krwi, skutecznie obniża poziom testosteronu produkowanego przez jÄ…dra. Iniekcje z tzw. analogów LH-RH (gonadoliberyny), wykonywane co 4 lub 12 tygodni sÄ… obecnie podstawÄ… leczenia hormonalnego raka prostaty. Przeprowadzone na poczÄ…tku lat 90-tych badania porównawcze chorych otrzymujÄ…cych Zoladex i tych których poddano kastracji chirurgicznej wykazaÅ‚y identycznÄ… skuteczność leczenia.  

JÄ…dro nie jest jednak jedynym źródÅ‚em hormonów majÄ…cych wpÅ‚yw na tkankÄ™ gruczoÅ‚u krokowego, a tym samym rozwój raka tego narzÄ…du. Produkowany przez nadnercza androstenodion i dihydroepiandrosteron mogÄ… również pobudzać komórki nowotworowe do dalszego wzrostu. Już odkrywca hormonalnego leczenia raka prostaty, wspomiany wczeÅ›niej Huggins, w celu wyeliminowania wpÅ‚ywu nadnerczy  w 1945 r. proponowaÅ‚ ich chirurgiczne usuniÄ™cie. W latach 70-tych do blokowania hormonów produkowanych w nadnerczu stosowano lek aminoglutetymid. CaÅ‚kowite wyeliminowanie wszystkich produkowanych przez nadnercza substancji wymaga jednak staÅ‚ego nadzoru endokrynologicznego i uzupeÅ‚niania niedoborów hormonalnych. Wiąże siÄ™ to z uciążliwymi i kosztownymi badaniami poziomu tych substancji w surowicy krwi.

PrzeÅ‚omem w stosowaniu tzw. „maksymalnej (lub caÅ‚kowitej) blokady androgenowej”, to znaczy wyeliminowaniu wpÅ‚ywu testosteronu na prostatÄ™, byÅ‚o wprowadzenie leków antyandrogenowych. Mechanizm dziaÅ‚ania tych substancji wiąże siÄ™ z podobieÅ„stwem czÄ…steczek z których sÄ… zbudowane do testosteronu. WchÅ‚oniÄ™te do krwioobiegu leki znajdujÄ… w gruczole krokowym tzw. „receptory testosteronowe”  i skutecznie je blokujÄ…. Krążący we krwi testosteron natrafia na otoczonÄ… „pÅ‚aszczem”  antyandrogenów prostatÄ™. W ten sposób utrudniajÄ… one rozwój komórek nowotworowych.

Jak wszystkie stosowane leki, zarówno analogi LH-RH jak i antyandrogeny nie sÄ… wolne od dziaÅ‚aÅ„ niepożądanych. Stosowany w maksymalnej blokadzie androgenowej (MAB) octan cryptoteronu z powodu dziaÅ‚aÅ„ ubocznych powodowaÅ‚ nawet wiÄ™kszÄ… Å›miertelność u chorych poddawanych MAB w stosunku do tych, którzy stosowali tylko jeden lek. ByÅ‚o to powodem rekomendacji nie zalecajÄ…cej stosowania MAB u chorych na raka prostaty. Dopiero wnikliwe badania nad pozostaÅ‚ymi preparatami (flutamid i nilutamid) wykazaÅ‚y zmniejszenie Å›miertelnoÅ›ci w grupie chorych stosujÄ…cych leczenie skojarzone. Niestety stosowanie tych leków wiąże siÄ™ z wystÄ™powaniem objawów niepożądanych  nie wpÅ‚ywajÄ…cych co prawda na przeżycie, ale obniżajÄ…cych w sposób zdecydowany jego jakość. Podczas stosowaniu Flutamidu spora część chorych ( do 25%) odczuwa zaburzenia żoÅ‚Ä…dkowo-jelitowe, 6% z powodu uporczywej biegunki musiaÅ‚o zaprzestać leczenia.

PrzeÅ‚omem okazaÅ‚o siÄ™ wprowadzenie nowego antyandrogenu jakim jest bicalutamid. Znany pod nazwÄ… handlowÄ… Casodex produkt znacznie rzadziej wywoÅ‚uje objawy uboczne. Tylko 0,5% chorych musiaÅ‚o zrezygnować z leczenia z powodu biegunki. Dodatkowo przeprowadzone w ostatnich latach badania dowodzÄ… wyższej niż stosowane wczeÅ›niej leki skutecznoÅ›ci bicalutamidu w leczeniu raka prostaty. W porównaniu z monoterapiÄ… analogami LH-RH stosowanie maksymalnej blokady androgenowej z użyciem bicalutamidu pozwala nie tylko w istotny sposób zmniejszyć ilość objawów ubocznych zwiÄ…zanych z używanymi dotychczas lekami, ale przede wszystkim wydÅ‚użyć życie u 20% chorych.

Wadą stosowanej terapii jest jej cena. Miesięczny koszt stosowania leku to około 1000 złotych. W ostatnich latach odnotowujemy jednak i tu pewną poprawę sytuacji. Lek jest dostępny w lecznictwie zamkniętym w wybranych przez Narodowy Fundusz Zdrowia ośrodkach. Pozwala to na dostęp do tej nowoczesnej formy leczenia coraz większej grupie chorych dotkniętych rakiem gruczołu krokowego.

2007-05-04